Explore
Also Available in:

Światopoglądy i dinozaury

Autor Jonathan SarfatiJoel Tay
Tłumacz Andrew Ostapowicz

Podsumowanie

17021-t-rex
Tyrannosaurus rex

Dinozaury fascynowały naukowców od czasu ich odkrycia. Stworzenia te różniły się od wszelkich innych dotychczas widzianych. Naukowcy zdawali sobie sprawę, iż patrzą na szczątki największych zwierząt lądowych, które kiedykolwiek żyły. Ale z czym mieli tu do czynienia?

Najlepszy sposób, by je zrozumieć to opieranie się na historycznych ramach, które Bóg wyjawił w Piśmie Świętym. Biblia mówi nam, że ziemia została stworzona nieco ponad 6 tys. lat temu, w ciągu sześciu zwykłych dni. Tu należy także początek dinozaurów.

Pierwotnie Bóg stworzył wszystko jako „bardzo dobre” włączając w to dinozaury. Ale nasi prarodzice byli nieposłuszni Bogu, i Bóg poddał świat śmierci i degradacji. Około 1500 lat po stworzeniu, ludzkość stała się tak nikczemną, że Bóg zesłał globalny potop, by zmieść ich prawie wszystkich. Zachował jednak osiem osób i co najmniej po jednej parze kręgowców lądowych, aby mogły rozmnożyć się na ziemi. Logicznie musiało to także włączać dinozaury.

Natomiast pogląd ewolucyjny utrzymuje, że ziemia liczy sobie 4.5 miliarda lat. I jakimś sposobem materia, czas i energia stały się pierwszą żywą komórką. Po dalszym, bardzo długim czasie, energia i dobór naturalny sprawiły, że bakterie stały się brachiozaurami. Rzekomo był niegdyś ‘czas dinozaurów’ 243-66 milionów lat temu. Było to na długo zanim człowiek miał ześlizgnąć się z gałęzi drzew na ziemię.

17021-dino-footprint

Nasz punkt wyjściowy

Organizacja Creation Ministries International (CMI – Chrześcijańskie Duszpasterstwo Międzynarodowe) często jest określana jako ‘kreacjonistyczne duszpasterstwo młodej ziemi’, ale w rzeczywistości jesteśmy biblijnym duszpasterstwem kreacjonistycznym.1 Poglądy ‘miliardów lat’ w wielkim wybuchu i ‘milionów lat’ ewolucji nie wywodzą się z Biblii. Pogląd ’młodej ziemi’ nie jest naszym punktem wyjściowym, ale raczej wywodzi się z rzeczywistego Punktu wyjściowego: z Biblii jako nieomylne spisane Słowo Boże.2 

Wszystkie systemy filozoficzne, a nie tylko Chrześcijaństwo poczynają się od aksjomatów czyli założeń. Są to podstawowe założenia, na których opierają się wszystkie pozostałe. Istnieją dobre przyczyny, dla przyjęcia aksjomatów Pisma Świętego jako prawdziwe, gdyż prowadzą do spójnego spojrzenia na fizyczną i moralną rzeczywistość, czego nie mogą dać inne aksjomaty. Konkretnie, pogląd ‘młodej ziemi’ nie jest aksjomatem, ale raczej twierdzeniem logicznie wywodzącym się z założeń biblijnych.

Jak to działa? Księga Rodzaju zawiera wiele hebrajskich form gramatycznych, wskazujących iż przedstawia ona prostą historię świata od jego stworzenia.3 Autorzy Nowego Testamentu, i Sam Jezus, potwierdzili tę historię. A szczególnie Księga Rodzaju, popierana przez pozostałe Pismo Św. naucza szeregu faktów o historii ziemi i życia na niej. Nakreślamy je poniżej i nawiązujemy do niektórych z naszych poprzednich dzieł dla poszerzenia informacji. Inne rozdziały niniejszej książki umacniają większość z nich:

17021-earth
  • Bóg stworzył niebo, ziemię i wszystko co w nich jest w ciągu sześciu kolejnych zwykłych dni, takich samych jak nasz tydzień pracy (Exodus.20:8-11).4
  • Bóg stworzył wiele różnych roślin i zwierząt, które mogły się rozmnażać „według rodzaju swego”. Jest to przeciwne ewolucji. Która twierdzi, że wszystkie żywe stworzenia wyewoluowały z pojedynczego jedno-komórkowego organizmu, który sam powstał z nieżywych chemikaliów.5
  • Na podstawie 5-go i 11-go rozdziału Księgi Rodzaju i różnych innych punktów historii Biblijnej możemy wywnioskować, że człowiek został stworzony około 6000 lat temu.6
  • Ziemia liczy sobie około 6000 lat, gdyż Jezus powiedział, iż ludzkość istniała „od początku stworzenia”, a nie miliardy lat później (Marek 10:6).7,8
  • Adam zgrzeszył i przywiódł na ludzkość śmierć fizyczną (Rzym. 5:12-19; 1Kor. 15:21-22).9,10
  • Ponieważ Adam był przedstawicielem całego stworzenia, całe stworzenie zostało poddane przekleństwu (Rzymian 8:20-22),11 co włączało także śmierć zwierząt.12
  • Włączało to także koniec pierwotnej diety wegetariańskiej zarówno dla człowieka, jak i dla zwierząt (Rodzaju 1:29-30). Choć Bóg nie dozwolił ludziom spożywania mięsa aż do czasu po potopie (Rodzaju 9:3), już przedtem wiele zwierząt stało się mięsożernymi.
  •  17023-figure1
    Ryc. 1: Kolejność wydarzeń według ewolucji nie zgadza się z opisem Stworzenia w Księdze Ro­dza­ju (za każdym razem linie środkowe krzyżują się). Np. W Księdze Rodzaju zwierzęta lądowe, jak dinozaury, zostały stworzone po pływających i latających, a ewolucja odwraca kolejność.
  • Około 1500 lat po Stworzeniu, Bóg osądził świat Potopem13, który objął cały glob – a nie lokalną powodzią.14
  • Jezus i Piotr porównali ten Potop z nadchodzącym Sądem (Łukasz 17:26-27; 2 Piotra 3:3-7). Zniszczył on wszystkie kręgowce lądowe i ludzi, którzy nie znaleźli się na Arce wielkości statku oceanicznego.15
  • Ponieważ skamieliny zawierają dowody martwych ludzi i zwierząt, zapis skamielin musiał powstać po grzechu Adama. Wszelkie poglądy usiłujące łączyć miliony lat z Biblią plasują skamieliny na dugo przed Adamem.16 Jeśliby tak było, to śmierć nie jest rezultatem grzechu, co podważa naukę Ewangelii, że Jezus umarł za nasz grzech.17 W rzeczywistości większość zapisu skamielin jest rezultatem Potopu.
  • Około 100 lat po Potopie, za „dni Pelega” (Rodzaju 10:25), Bóg rozdzielił ziemię, która miała „jeden język i te same słowa” (Rodzaju 11:1).18 Podział ten był Bożym sądem nad ludźmi przy Babelu, za nieposłuszeństwo względem Jego przykazu, by rozprzestrzenili się i zaludnili ziemię po Potopie. Zstąpił więc i zmusił ich, by się rozeszli.19

Uprzedzenie ewolucjonistyczne a biblijna spójność

Ważne jest, by zdawać sobie sprawę, iż „dane naukowe” nie mówią same za siebie, ale są interpretowane według pewnych założeń. Ewolucjoniści wychodzą z założenia naturalizmu lub materializmu. Znaczy to, że natura lub materia jest wszystkim co istnieje; a więc Bóg (jeśli w ogóle istnieje) nie dokonał żadnych cudów stworzenia. Ewolucjoniści teistyczni nie twierdzą, że materia jest wszystkim, co istnieje, ale ich pogląd na historię w praktyce nie różni się od poglądu ewolucjonistów ateistycznych. Kreacjoniści biblijni mają te same dane i obserwacje, ale interpretują je w ramach Słowa Bożego.

Zarówno kreacjoniści jak i ewolucjoniści mogą się odwoływać do naukowych, jak również filozoficznych założeń poza ramami nauki/empiryzmu. Kreacjoniści biblijni wierzą w Stworzyciela aktywnie zaangażowanego w Swym stworzeniu, który także podtrzymuje Swe stworzenie (Kolosan 1:15-17). Stąd istnienie cudów jest logicznie zgodne z chrześcijańskim światopoglądem.

‘Prawo natury’ wywodzi się z biblijnego światopoglądu, który naucza o Bogu porządku, a nie bezładu (1Koryntian14:33). Dlatego nauka rozwinęła się z biblijnym światopoglądem, a nie w innych starożytnych kulturach, jak w Grecji lub w Chinach. Jeśli nie ma Stworzyciela, lub jeśli rządził Zeus i jego gang, to dlaczego miałby w ogóle istnieć jakiś porządek? Tak więc z jednej strony materialiści zakładają jakiegoś rodzaju ‘prawo natury’, ale z drugiej strony nie mogą wytłumaczyć dlaczego miałoby w ogóle istnieć jakieś ‘prawo natury’. I rzeczywiście. Biblijny światopogląd był zarówno historycznie jak i logicznie owocnym dla fundamentu i postępu naukowej wiedzy.20

Cuda nie są ‘pogwałceniem’ ‘praw natury’, gdyż są one opisem sposobu w jaki Bóg działa normalnie w utrzymywaniu wszechświata. Przeciwnie, cud jest po prostu opisem działania Boga we wszechświecie w sposób nadzwyczajny. Stąd cuda są dodatkiem do praw natury, a nie ich ‘pogwałceniem’.21

17021-velafrons
Velafrons

Mimo to, pomijając przypadki w Biblii, które mówią nam, że miał miejsce cud, naukowcy kreacjonistyczni nie mają problemu z konsekwentnym działaniem zgodnym z paradygmatem naukowym. Kontrastowo, większość ewolucjonistów działa wyłącznie w materialistycznym światopoglądzie, co uniemożliwia im odwołanie się do cudów. Według światopoglądu materialistycznego odwołanie się do czynników poza ‘znanymi prawami nauki’ powoduje sprzeczność w światopoglądzie. Jeśli o to chodzi, nawet gdy odwołują się do praw naturalnych, podkradają chrześcijański koncept. Nie ma niczego w ateizmie jako takim, co by wskazywało, że wszechświat musi stosować się do praw. Czyli propozycja „nie ma Boga” nie wskazuje, że „wszechświat jest uporządkowany”.

Mimo to ewolucjoniście często odwołują się do filozoficznych założeń z poza sfery nauki. A szczególnie, ewolucja jest twierdzeniem wywnioskowanym z ich aksjomatu materializmu. Ewolucja jest w zasadzie ideą, że rzeczy zrobiły same siebie. Wymaga to zaprzeczaniu przez ewolucjonistów ‘prawom naukowym’ takim jak biogeneza, termodynamika i teoria informacji. Tak więc, jeśli ewolucja jest prawdą, zaprzecza nawet samemu materializmowi, z którego się wywodzi. Ewolucja obejmuje poniższe nieudowodnione i nienaukowe idee:

  • Nic dało początek czemuś w tak zwanym ‘wielkim wybuchu’ (ewolucja kosmologiczna).
  • Nieżywe chemikalia dały początek pierwszej żywej komórce (ewolucja chemiczna).
  • Jedno-komórkowe organizmy dały początek organizmom wielokomórkowym (ewolucja biologiczna).
  • Bezkręgowce (zwierzęta bez kręgosłupa) dały początek kręgowcom (zwierzętom mającym kręgosłup).
  • Małpo-podobne zwierzęta dały początek człowiekowi.
  • Pozbawiona inteligencji i amoralna materia dała powstać inteligencji i moralności.
  • Pragnienia człowieka dały początek religiom.

Tak więc, nie jest to przeciwstawność uprzedzonych religijnych kreacjonistów przeciw obiektywnym naukowym ewolucjonistom. Jest to natomiast spór założeń religii chrześcijańskiej przeciw założeniom religii świeckiego humanizmu. Rezultatem są odmienne interpretacje tych samych danych naukowych. Kreacjoniści przyjmują zgodny światopogląd, gdy odwołują się do dodatków do ‘prawa naturalnego’, ale to samo przynosi przeciwny światopogląd w przypadku ewolucjonistów.

Profesor genetyki Richard Lewontin (ur.1929-2021) jest sławnym propagatorem neodarwinizmu i z pewnością jednym z przywódców w promowaniu biologii ewolucyjnej. Napisał on bardzo wyjawiający komentarz (kursywa była w oryginale). Komentarz ten Ilustruje implikację filozoficznego nastawienia przeciwnego stworzeniu wg Księgi Rodzaju niezależnego od tego czy fakty popierają je, czy też nie:

Keaton Halley17021-allosaurus_
Alozaur w Narodowym Monumencie Dinozaurów w Utah

Stajemy po stronie nauki pomimo oczywistego absurdu niektórych z jej postulatów, pomimo iż zawiodło wiele z jej ekstrawaganckich obietnic zdrowia i życia, pomimo tolerancji przez środowisko naukowe dla niepopartych ‘tak ot’ historyjek, gdyż mamy a priori zobowiązanie do materializmu.

Nie znaczy to, że metody i instytucje nauki zmuszają nas do przyjęcia materialistycznego wytłumaczenia świata zjawisk, ale, raczej przeciwnie, że jesteśmy zmuszeni do tego przez nasze a priori trzymanie się materialnych przyczyn, by stworzyć aparat badawczy i zestaw pojęć, które dadzą materialistyczne wytłumaczenia, niezależnie od tego jak bardzo przeciwne byłyby intuicji i niezależnie od tego jak bardzo zagadkowe dla niewtajemniczonych. Co więcej, materializm ten jest absolutny, gdyż nie możemy dozwolić boskiej nogi w drzwiach.

Wybitny naukowiec, naśladowca Kanta, Lewis Beck, mawiał, że ktokolwiek potrafiący wierzyć w Boga, potrafi wierzyć w cokolwiek. Apelowanie do wszechmocnego bóstwa oznacza, że każdej chwili regularność natury może zostać przerwana, że cuda mogą się dziać.22 

Nauka operatywna/eksperymentalna a nauka o początkach i o historii

Jak można pojąć zaniepokojenie Lewontin’a, wspomniane w ostatnim paragrafie, że materializm jest podstawowym dla nauki? Aby dać na to odpowiedź musimy rozróżnić między dwoma rodzajami ‘nauki’: nauka eksperymentalna (operatywna) i nauka o początkach lub historyczna.23 Normalna (operatywna) nauka ma do czynienia wyłącznie z powtarzalnymi obserwowalnymi procesami działającymi obecnie, podczas gdy nauka o początkach pomaga nam dokonywać poinformowanych przypuszczeń co do początków w przeszłości.

17021-science
Nauka operatywna Nauka historyczna

Nauka operatywna

Nauka, z samej natury, zawsze podlega zmianom. Na przykład, tylko bardzo niewiele teorii naukowych może trwać przez dziesiątki lat bez małych modyfikacji. Częściowo jest to rezultatem indukcyjnej, a stąd subiektywnej natury nauki. Jednakowoż, ogólnie nauka umożliwia pragmatyczne zrozumienie otaczającego nas świata. Nauka operatywna, szczególnie, pozwala nam dokonywać eksperymentów i obalać hipotezy niezgodne z danymi naukowymi. Eksperymentacja odróżnia ją od nauki historycznej. Nie możemy bowiem cofnąć się w czasie by dokonywać eksperymentów z wydarzeniami historycznymi. Wszystko, co możemy zrobić to poskładać istniejące obecnie wskazówki i dokonać przemyślanych przypuszczeń o tym, co stało się kiedyś. Sprawia to, iż nauka historyczna jest o wiele więcej subiektywna niż nauka operatywna.

Nauka operatywna prowadziła do wielu odkryć i usprawnień jakości życia, jak np. wysłanie ludzi na księżyc i leczenie chorób. Ponieważ stwarzanie zostało zakończone z końcem Dnia 6-go, kreacjoniści biblijni są skłonni do szukania naturalnych praw dla wszelkich aspektów nauki operatywnej. Nie szukają cudów dla wytłumaczenia jakichkolwiek zjawisk powtarzających się w naturze obecnie.

Nauka historyczna

Kontrastowo, ewolucja jest spekulacją o przeszłości, której nie można ani obserwować, ani powtarzać. Tak więc można ją nazwać nauką, ale nie jest taką samą jak nauka operatywna. Jeden z czołowych biologów ewolucjonistycznych 20-ego wieku, Ernst Mayr (1904-2005), przyznał:

Na przykład Darwin wprowadził historyczność do nauki. Biologia ewolucyjna kontrastuje z fizyką i chemią, gdyż jest nauką historyczną – ewolucjonista usiłuje wytłumaczyć wydarzenia i procesy, które już się dokonały. Prawa i eksperymenty są niestosowne dla wyjaśnienia takich wydarzeń i procesów. Zamiast tego, tworzy się historyczną narrację, składającą się z próbnej rekonstrukcji danego scenariusza, prowadzącego do wydarzeń, które mają być wyjaśnione.24

Biblijne stworzenie także jest twierdzeniem o przeszłości. Tak więc zarówno stworzenie jak i ewolucja należą do pochodzenia lub nauk historycznych. Nauki historyczne zamiast obserwacji opierają się na zasadach przyczynowości (wszystko, co ma początek, ma także przyczynę25) i analogii (np. obserwujemy, że inteligencja jest konieczna dla tworzenia skomplikowanej kodowanej informacji w teraźniejszości, możemy więc rozsądnie zakładać, że tak samo było w przeszłości). A ponieważ nie było materialnego inteligentnego projektanta życia, rozsądne jest postulowanie niematerialnego projektanta życia. Kreacjoniści powołują się na nadnaturalne tylko dla nauki o pochodzeniu, i jak pokazano, nie znaczy to, że powołują się na to dla nauki operatywnej.

Aby to lepiej wytłumaczyć: prawa rządzące działaniem komputera nie są tymi samymi prawami, które go wpierw stworzyły. Czyli, możemy studiować działanie komputera na podstawie praw zachowań elektronów w półprzewodnikach. Ale te prawa nie stworzyły komputera; do tego potrzebny był rozumny inżynier. Należy też zauważyć, że zakładanie projektanta dla komputera nie oznacza zaprzeczania, że komputer działa przez powtarzalne prawa fizyki.

W rzeczy samej, inny czołowy ewolucjonista, Edward Osborn („E.O”) Wilson (1929-2021), dokonał podobnego porównania. Był on znanym w świecie ekspertem mrówek oraz pionierem socjobiologii i różnorodności biologicznej. Tłumaczył on:

Jeśliby poruszający się samochód był organizmem, biologia funkcjonalna tłumaczyłaby w jaki sposób jest zbudowany i działa, a ewolucyjna biologia zrekonstruowałaby historię jego powstania i dotychczasowego podróżowania.26

Podobnie, jest to właściwą nauką, by proponować, że przeogromna informacja kodu genetycznego została pierwotnie zaplanowana. To nie powstrzymuje nas od przekonania, że działa całkowicie według praw chemii włączając w to DNA, RNA, białka itd. Odwrotnie, możemy zgadzać się, że maszyneria kodująca działa zgodnie z powtarzalnymi prawami reprodukcji. Nie udowadnia to jednak wystarczalności praw chemii, dla wytworzenia jej z pierwotnej mieszanki chemicznej.

Dzieci z plakatu dla ewolucji!

Dinozaury od wielu dziesiątków lat są tematem zainteresowania mediów, fascynujących filmików dokumentalnych i przebojów Hollywoodu. I nieodmiennie związane są z rzekomym ‘wiekiem dinozaurów’ 243-66 milionów lat temu, gdy te wielkie gady dominowały nad ziemią. Nawet wiele młodych dzieci powtarza jak papugi, że wymarły 66 milionów lat temu, gdy gigantyczna asteroida uderzyła w ziemię i je zmiotła. Jeden z autorów (JS) pamięta, że jego pierwsze zetknięcie się z milionami lat przyszło przez dinozaury, gdy miał tylko siedem lat. Niektóre dzieci odpowiadają, że dinozaurom wyrosły pióra przemieniając je w ptaki.

Te popularne poglądy zaprzeczają biblijnemu stworzeniu opisanemu powyżej. Jest to więc konieczne, by zająć się tym tematem. Dinozaury nie są dowodem ewolucji. Są raczej mocnym dowodem ogromnej mocy biblijnego Boga Stworzyciela. Posiadanie właściwego filtra interpretacyjnego dla tego tematu jest kluczem.

Zarys książki

asteroid2_copy_3

Musimy zdefiniować nasz temat. Tak więc, co znaczy słowo dinozaur? I co odróżnia dinozaury od innych zwierząt? Potem, po zdefiniowaniu tej nazwy, określimy główne grupy dinozaurów. Czy były one ciepło- czy też zimno-krwiste? Czy rzeczywiście były to niezdarne bydlęta o móżdżkach rozmiaru ‘ziarnka grochu’, jak przedstawiają to starsze książki? Niektóre dinozaury były niewątpliwie ogromne, ale jak wielkie? I który z nich naprawdę był największy? Zajrzyj do r. 3 po odpowiedzi na te pytania, a także znaczenie określenia ‘rodzaje stworzone’.

Ale dlaczego dinozaury stały się problemem? Zaczęło się od odkryć kości zwierząt, których ich odkrywcy nigdy nie widzieli. Zdawali sobie sprawę, iż należały do nowego rodzaju gadów, którym nadano nazwę ‘dinozaur’ w r. 1841. Od tego czasu trwa wyścig poszukiwań nowych typów dinozaurów, czasami z niesławną, a zawziętą rywalizacją, szczególnie pod koniec 19-go stulecia w Ameryce. Dinozaury były znalezione po całym świecie. R. 2 opisuje historię tych odkryć.

Co możemy wiedzieć?

Czy nauka może dać odpowiedzi na te wszystkie pytania? Odpowiedź brzmi: nie! Nasze zadanie jest trudniejsze, gdyż żadna osoba żyjąca dzisiaj nie widziała dinozaura. Jak więc możemy być pewni choćby tylko samego ich wyglądu?

17021_Titans_ch1_pages_18-19_2

Jest dość dowodów dających co najmniej dobre wyobrażenie kształtu ich ciała. Mamy kości dinozaurów, a blizny po muskułach dają wskazówki co do ich pozycji i rozmiarów. W wielu przypadkach mamy nawet nieco skóry i innych miękkich tkanek, co jest wielką niespodzianką dla ewolucjonistów (zob. r.13). Na koniec, w szeregu przypadków, zachowały się 3-wymiarowe kształty ciała i jego narządów. Z tego możemy widzieć ogromną różnorodność tych wspaniałych zwierząt lądowych – dinozaurów (zob.r.5-9), jak również innych gadów (nie dinozaurów) morskich i powietrznych (r.10). Mogą one fascynować osoby wszelkiego wieku. Od wieku lat 7-10, jeden z autorów (JS) dowiadywał się wszystkiego, co było dostępne, a nawet stworzył zestaw bierek szachowych o kształtach dinozaurów.

Co jadły te wielkie zwierzęta? Wiemy, że Bóg stworzył je wszystkie jako roślinożerne. Ale niektóre stały się mięsożernymi po Upadku, a przed potopem. Czasami pozostałości dinozaura są tak dobrze zachowane, że mamy resztki ich ostatniego posiłku (zob.r.11).

Dlaczego dinozaury wymarły? Wskazówkę dają skamieliny: Potop pogrzebał wiele z nich. W rzeczy samej dają one mocne dowody, że Potop rzeczywiście miał miejsce (zob.r.12). Ale niektóre przetrwały na Arce (zob.r.14), co wyjaśnia jak mamy zapisy tego, że ludzie je widzieli (r.15). Niestety, nie jest to prawdopodobne, żeby jakiekolwiek jeszcze żyły obecnie (r.16).

Ale, poczekaj, może myślisz, że niektóre jeszcze żyją, ale są nazywane „ptakami”. Aktualnie, nie. Twierdzenia, że dinozaury ewoluowały w ptaki są pełne problemów (zob.r.17 i 18).

Co to wszystko znaczy?

Mamy nadzieję, że niniejsza książka daje wiele fascynujących informacji o bez wątpienia fascynujących stworzeniach. Ale w ostatnim rozdziale (19) pragniemy to wszystko powiązać w ramy biblijne zarysowane powyżej. Daleko od dowodu milionów lat ewolucji, dinozaury najlepiej pasują do biblijnej historii. Chcemy, by luzie dowiedzieli się, że można Biblii zaufać, a dinozaury, właściwie zrozumiane, są ogromną pomocą i świadectwem o Bożym stworzeniu.

Przypisy

  1. Bates, G., We are … biblical creationists? Being careful not to play into the opposition’s hands … creation.com/biblical-creationists, 4 Oct 2011. Wróć do tekstu
  2. Garner, P., The Church Fathers on the Genesis Flood, creation.com/flood-fathers, 28 Feb 2012. Wróć do tekstu
  3. Sarfati, J., Genesis is history! Creation 37(2):50–52, 2015; creation.com/genesis-is-history. Wróć do tekstu
  4. Sarfati, J., Refuting Compromise, Ch. 2, CBP, 2004–2020; jak również artykuły pod creation.com/pl/tematy/biblia/geneza. Wróć do tekstu
  5. To jest ‘generalna teoria ewolucji’, według Kerkut, G.A. (1927–2004), Implications of Evolution, p. 157, Pergamon, Oxford, UK, 1960. Wróć do tekstu
  6. Sanders, L., Jak Biblia naucza o sześciu tysiącach lat (How does the Bible teach 6,000 years?) Creation 35(1):54–55, 2013; creation.com/6000-years. Wróć do tekstu
  7. Wieland, C., Jesus on the age of the earth, Creation 34(2):51–54, 2012; creation.com/jesus-age. Wróć do tekstu
  8. Halley, K., ‘From the beginning of creation’—what did Jesus mean? creation.com/from-the-beginning, 25 Nov 2014. Wróć do tekstu
  9. Sanders, L., Romans 5:12–21: Paul’s view of a literal Adam, J. Creation 22(2):105–107, 2008; creation.com/romans5. Wróć do tekstu
  10. Sanders, L., Christ as the Last Adam: Paul’s use of the Creation narrative in 1 Corinthians 15, J. Creation 23(3):70–75, 2009; creation.com/1-corinthians-15. Wróć do tekstu
  11. Smith, H.B. Jr, Cosmic and universal death from Adam’s Fall: an exegesis of Romans 8:19–23a, J. Creation 21(1):75– 85, 2007; creation.com/romans8. Wróć do tekstu
  12. Sarfati, J., The Fall: a cosmic catastrophe—Hugh Ross’s blunders on plant death in the Bible, J. Creation 19(3):62, 2005; creation.com/plant_death. Wróć do tekstu
  13. Sanders, L., The global flood—according to the New Testament, creation.com/nt-global-flood. Wróć do tekstu
  14. Halley, K. i Bates, G., Faltering on the Flood: Evading the Bible’s clear meaning is disastrous, creation.com/local-flood, 18 May 2017. Wróć do tekstu
  15. Sarfati, J., Jak wszystkie zwierzęta zmieściły się w Arce Noego? (How did all the animals fit on Noah’s Ark?) Creation 19(2):16–19, 1997; creation.com/zwierzeta-arce. Wróć do tekstu
  16. Sanders, L. i Bates, G., Did God create over billions of years? creation.com/billions, 6 Oct 2011. Wróć do tekstu
  17. Sarfati, J., ‘Just preach the Gospel!’ or: how not to impress atheists, Creation 35(3):15–17, 2013; creation.com/just-preach-gospel. Wróć do tekstu
  18. Sarfati, J., ‘In Peleg’s days, the earth was divided’: What does this mean? creation.com/peleg2, 3 Nov 2007. Wróć do tekstu
  19. Adamthwaite, M., The languages of Babel, Creation 42(1):52–55, 2020; creation.com/babel-languages. Wróć do tekstu
  20. Sarfati, J., Why does science work at all? Creation 31(3):12– 14, 2009; creation.com.whyscience. Wróć do tekstu
  21. Sarfati, J., Miracles and science, creation.com/miracles, 2 Sep 2006. Wróć do tekstu
  22. Lewontin, R., Billions and billions of demons (review of The Demon-Haunted World: Science as a Candle in the Dark by Carl Sagan, 1997), New York Review, p. 31, 9 Jan 1997; creation.com/lewontin. Wróć do tekstu
  23. Thaxton, C.B. et al., The Mystery of Life’s Origin, pp. 274–270, updated and expanded edition, Discovery Institute, 2020. Wróć do tekstu
  24. Mayr, E., Darwin’s Influence on Modern Thought, based on a lecture that Mayr delivered in Stockholm on receiving the Crafoord Prize from the Royal Swedish Academy of Science, 23 Sep 1999; published on scientificamerican.com, 24 Nov 2009. Wróć do tekstu
  25. Sarfati, J., If God created the universe, then who created God? J. Creation 12(1):20–22, 1998; creation.com/whocreated. Wróć do tekstu
  26. Wilson, E.O., From so Simple a Beginning, p. 12, Norton, 2006. Wróć do tekstu