Explore
Also Available in:

Hoe methoden van ouderdomsbepaling werken

Auteur: Tas Walker
Vertaling: Andreas Boonstra (logos.nl)

Images from stock.xchng Skull

Als ik studenten uitleg hoe ouderdomsbepaling werkt, gebruik ik een maatcylinder. Dat gaat dan als volgt: een waterkraan drupt in een maatcylinder. Voor het publiek is duidelijk te zien dat er 300 milliliter water in de maatcylinder zit. Ik deel de klas mede dat de snelheid waarmee het water uit de kraan drupt 50 milliliter per uur bedraagt.

Ik vraag de klas: “Hoelang heeft drupt de kraan in deze maatcylinder”?

Direct roept iemand: “zes uur”.

Ik: “Hoe heb je dat bepaald”?

Student: “Door de hoeveelheid water in de cylinder (300ml) te delen door de snelheid (50 ml)”.

“Prima” zeg ik. “Zie je hoe eenvoudig je wetenschappelijk de ouderdom van iets kunt bepalen. Iedere methode van dateren die wetenschappers gebruiken werken op deze manier. Het gaat steeds om het meten van iets waarvan de aanwezige hoeveelheid gedurende tijd veranderd”.

Men ziet de studenten al voor zich, ze gaan ontspannen onderuitgezakt zitten omdat men nu inziet dat de wetenschap van datering eigenlijk heel simpel is.

“Het probleem is dat de uitkomst van zes uur de verkeerde uitkomst is” roep ik. De studenten kijken verwart om zich heen. “Ik heb dit experiment klaar gezet en ik kan jullie mededelen dat het water pas gedurende een uur in dit maatcylinder drupt. Wie kan vertellen wat er is gebeurd”.

Image from stockxpert Skull

Nadat de studenten zich herpakt hebben roept er iemand: “De kraan heeft op een bepaald moment sneller gestroomd”.

“Wellicht” zeg ik.

“De cylinder stond op 250 milliliter toen u begon”, roept een ander.

“Wellicht, maar kunnen jullie zien wat hier verkeerd is gegaan”, vraag ik weer. “Je ziet dat jullie om een leeftijd te bepalen uitgaan van verschillende vooronderstellingen over het verleden. Zo gingen jullie ervan uit dat de snelheid altijd 50 milliliter per uur is geweest. Jullie gingen ervan uit dat de cylinder leeg was toen het druppelen begon. Gebaseerd op deze vooronderstellingen kwamen jullie tot de uitkomst van zes uur”.

De studenten knikken.

“Jullie waren ook nog eens volledig tevreden met jullie antwoord”.

De studenten knikken wederom met hun hoofd en zijn muisstil.

“Toen ik jullie het juiste antwoord vertelde, zagen jullie wat er toen gebeurde? Jullie veranderden snel jullie vooronderstellingen over het verleden om zodoende deze vooronderstellingen in te passen in de leeftijd die ik jullie mededeelde”.

Iedere wetenschapper moet altijd eerst vooronderstellingen hebben over het verleden voordat een leeftijd kan worden berekend. Als de resultaten overeenkomen met de vooronderstellingen is de wetenschapper tevreden. Echter als de uitkomst niet overeenkomt met de vooronderstellingen dan veranderdmen de vooronderstellingen gewoon, aangepast aan de uitkomst.

Het maakt niet uit of een gecalculeerde leeftijd te jong of te oud is. Er zijn altijd vele vooronderstellingen die een wetenschapper kan maken zodat de uitkomst altijd past binnen het denkwerk van de wetenschapper.

Opeens gaan de lichten aan in het lokaal. Mijn publiek heeft in een notendop gezien hoe leeftijdbepaling werkt.1 Wetenschappelijk dateren is geen manier van meten, maar een manier van denken.

Hoe dit werkt in de praktijk

Skull
Replica van de schedel KNM-ER 1470

Een laag vulkanische as in Oost-Afrika, genaamd KBS tuff, werd beroemd omdat in de nabije omgeving menselijke fossielen zijn gevonden.1

Door gebruik te maken van kalium-argon datering waren Fitch en Miller de eersten die de leeftijd van de zogenaamde tuff hebben vastgesteld. Het resultaat: 212-230 miljoen jaar oud, dit kwam echter niet overeen met de leeftijd van de gevonden fossielen (olifanten, varkens, apen en gereedschappen), hierdoor werd de uitkomst van deze kalium-argon datering afgewezen. Afgewezen omdat het gebruikte testmonster was vervuild met argon.2

Door nieuwe testmonsters van veldspaat en puim te nemen, werd de datum opnieuw vastgesteld, nu echter 2,61 miljoen jaar oud. Dit paste prima in het plaatje. In een later stadium is deze datum bevestigd door twee andere dateringsmethoden (waaronder paleomagnetisme), hierdoor werd deze uitkomst in de wetenschap gedragen.

Richard Leakey vond onder deze laag vulkanische as de zogenaamde schedel KNM-ER 1470. Deze schedel zag er veel te modern uit om ouder te zijn dan 3 miljoen jaar. Hierop dateerden Curtis en anderen de KBS tuff opnieuw, waarna de leeftijd opnieuw werd vastgesteld op: 1,82 miljoen jaar oud. Deze datum kwam netjes overeen met de gevonden schedel KNM-ER 14703

Testen van andere wetenschappers waarbij verschillende dateringsmethoden werden gebruikt (waaronder wederom paleomagnetisme) bevestigden de ‘nieuwe’ datum opnieuw. Rond 1980 was de datum van de KBS tuff dus voor de derde keer vastgesteld, en wederom geaccepteerd door de wetenschap.

Dit verhaal laat duidelijk zien, in tegenstelling tot wat men vaak gelooft, dat methoden van datering niet in eerste instantie bepalen hoe oud een gesteentelaag daadwerkelijk is. Datering is niet leidinggevend, maar volgt andere vondsten. De resultaten van datering zijn altijd ‘geïnterpreteerd’ op dusdanige wijze dat ze passen binnen andere kaders, zoals die van de evolutionistische interpretatie, geologie en fossielen.

Noten

  1. Voor meer informatie zie: Lubenow, M.L., The pigs took it all, Creation 17(3):36–38, 1995; <creation.com/pigstook>.
  2. Fitch, F.J. and Miller, J.A., Radioisotopic age determinations of Lake Rudolf artifact site, Nature 226(5242):226–228, 1970.
  3. Curtis, G.H., et al., Age of KBS Tuff in Koobi Fora Formation, East Rudolf, Kenya, Nature 258:395–398, 4 December 1975.

Aanhalingen uit de Bijbel: NBG51

Noten

  1. Voor meer informatie: Sarfati, J., Diamonds: a creationist’s best friend, Creation 28(4):26–27, 2006 and Walker, T., The way it really is: little-known facts about radiometric dating, Creation 24(4):20–23, 2002. Terug naar de tekst